Konfesja Westminsterska jest jednym z najważniejszych protestanckich wyznań wiary, ponieważ w bardzo konkretny sposób przedstawia i definiuje teologię reformowaną siedemnastego wieku. Często porównuje się ją do podobnych wyznań wiary, takich jak chociażby Belgijskie Wyznanie Wiary, Katechizm Heidelberski, Szkockie Wyznanie Wiary i 39 Artykułów.
Istniała swego czasu wewnętrzna debata nad pytaniem o to, od czego należałoby rozpocząć studiowanie teologii reformowanej: od doktryny o Bogu czy doktryny o Piśmie. Warto dodać, że duchowni z Westminsteru rozpoczęli swoje wyznanie od Pisma Świętego. Interesowały ich dwie rzeczy. Pierwsza, będąca blisko serca chrześcijaństwa, to kwestia boskiego objawienia. Chrześcijaństwo jest bowiem religią objawioną, nie konstrukcją opartą na filozofii spekulatywnej, a raczej odpowiedzią na to, co Bóg sam ukazał. Druga rzecz to zasada Sola Scriptura, rozwinięta przez reformatorów. Chodzi w niej o uznanie, że ostatecznym autorytetem we wszystkich sprawach dotyczących teologii, we wszystkich kwestiach spornych w zakresie wiary i życia nie są dekrety lub tradycje Kościoła, ale samo Pismo. Konfesja Westminsterska potwierdza koncept Reformacji, przyznając Pismu centralne miejsce co do znaczenia i wystarczalności.
I. Chociaż światło natury oraz dzieło stworzenia i opatrzności tak dalece objawiają dobroć, mądrość i moc Bożą, że nie pozostawiają ludzi bez winy, to jednak nie są one wystarczające, aby dać, niezbędne do zbawienia, poznanie Boga i Jego woli. Dlatego upodobało się Panu, w różnych czasach i na różne sposoby, objawiać siebie i swoją wolę Kościołowi. Ponadto, aby zapewnić zachowanie i rozgłoszenie prawdy oraz utwierdzić i umocnić Kościół, chroniąc go przed zepsuciem ciała oraz złośliwością Szatana i świata, spowodował, że wszystko to zostało w całości spisane. Stąd Pismo Święte jest teraz najbardziej potrzebne, a poprzednie sposoby objawiania przez Boga swojej woli swojemu ludowi ustały.
Ta pierwsza część wyznania czyni różnicę pomiędzy boskim objawieniem, wystarczającym do zbawienia, a boskim objawieniem, które do zbawienia nie wystarcza. Światło natury odnosi się do Pawłowego nauczania o objawieniu ogólnym (Rz 1). Klasyczna teologia reformowana rozdziela objawienie ogólne (lub naturalne) od objawienia szczególnego.
Boże objawienie ogólne to objawienie się Jego samego zasadniczo poprzez naturę, historię, działanie opatrzności nad Jego ludem, a także poprzez samo dzieło stworzenia. „Niebiosa opowiadają chwałę Boga a firmament głosi dzieło rąk jego” (Ps 19:2). Paweł naucza, że każdy człowiek, poprzez naturę, jest w stanie poznać coś z istnienia, charakteru, mocy i boskości Boga, bo Ten ukazuje siebie w jasny sposób poprzez objawienie ogólne (Rz 1:18-20).
Boże objawienie ogólne może być „bezpośrednie” albo „pośrednie”. Bezpośrednie mówi o „braku pośrednika, objawieniu wprost”. Paweł mówi o Bogu objawiającym swoje prawo wnętrzu człowieka poprzez serce, tak że każdy człowiek rodzi się z sumieniem (Rz 2:14-15). Bóg umieszcza poczucie Jego samego bezpośrednio w duszach swoich stworzeń. Jan Kalwin nazywa to sensus divinitatis, „zmysłem boskości”. Będąc upadłymi stworzeniami, tłumimy w sobie poznanie dobrego i złego, które Bóg w nas umieścił. I choćbyśmy się bardzo wysilali to i tak nie będziemy w stanie nigdy tego całkowicie z siebie wyrzucić. Jest ono cały czas obecne w duszy. To jest bezpośrednie objawienie ogólne.
Nie tylko możemy wiedzieć, ale dobrze wiemy, że stworzenie wymaga Stworzyciela, Stworzyciel zaś musi być suwerenem władającym stworzeniem, zarówno swoim autorytetem, jak i swoją mocą.
Pośrednie objawienie ogólne odnosi się do sposobu, w jaki Bóg objawia siebie dzięki samemu stworzeniu. Natura wskazuje poza siebie – na swojego Stwórcę. Paweł mówi o pośrednim objawieniu, kiedy podkreśla, że niewidzialne cechy Boga, także Jego odwieczna moc i boska natura, mogą zostać zrozumiane dzięki porządkowi stworzenia. To poznanie także bywa tłumione, wypierane i nieuznawane przez upadłe stworzenia. Akt oskarżenia skierowany w stronę całej rasy ludzkiej odnosi się do tego, że nawet jeśli poznajemy Boga dzięki ogólnemu objawieniu, nie chcemy oddać Mu czci jako Bogu i nie okazujemy mu wdzięczności (Rz 1:20-21).
Nic dziwnego, że duchowni Westminsteru zastanawiali się nad tym, czy rozpocząć swoje wyznanie wiary od doktryny o objawieniu, czy od doktryny o Bogu – jedno i drugie jest ze sobą mocno powiązane. Bóg nie jest tylko Bogiem, który istnieje, ale jest Bogiem, który przemawia. Komunikowanie się jest częścią Jego bytu. Dlatego właśnie objawienie naturalne szybko przeradza się w teologię naturalną. Poprzez naturę Bóg objawił nie tylko swoje prawo, umieszczając je w naszych sercach, ale objawił także swoją naturę. Teologia naturalna obejmuje wszystko to, co można wiedzieć o Bogu, bez objawienia szczególnego. Paweł opisuje to jako „wiekuistą moc i bóstwo” (Rz 1:20). Nie tylko możemy wiedzieć, ale dobrze wiemy, że stworzenie wymaga Stworzyciela, Stworzyciel zaś musi być suwerenem władającym stworzeniem, zarówno swoim autorytetem, jak i swoją mocą.
Objawienie ogólne, w przeciwieństwie do objawienia szczególnego, przychodzi do nas poprzez naturę, a nazwano je ogólnym z dwóch powodów. Po pierwsze, publika jest ogólna, powszechna; Bóg daje się poznać na sposób uniwersalny, tak że każdy człowiek ma dostęp do tego objawienia, wbudowanego w naturę. Po drugie, treść objawienia ogólnego daje nam ogólne pojęcie o Bogu. Objawia, że Bóg jest wieczny; objawia Jego moc, bóstwo i świętość. Objawienie ogólne jednak nie wprowadza na Bożą drogę zbawienia. Gwiazdy nie objawiają posługi Chrystusa. Tak więc objawienie ogólne daje nam tyle poznania Boga, ile wystarczy do potępienia nas, do pozostawienia nas bez wymówki. Chrystus przyszedł na świat już poddany sądowi Bożemu, ponieważ odrzuciliśmy Boga jako Ojca. Objawienie jest zatem ogólne w zakresie publiki i zawartości. W pierwszym rozdziale Listu do Rzymian Paweł wyjaśnia, że dzięki stworzeniu, wiemy o Bogu wystarczająco dużo, także o sobie, aby zostać potępionymi przed Nim. Słowo ogólne mówi tutaj o powszechnej ludzkiej wiedzy w tym zakresie. Objawienie to zawiera w sobie objawienie gniewu Bożego, skierowanego przeciwko nam. Z powodu głębi naszego grzechu, nasza odpowiedź na objawienie Boże nie ma w sobie wdzięczności i pokuty, zamiast tego jest pełna buntu i wyparcia.
Uwaga redaktora: Niniejszy artykuł jest fragmentem książki Truths We Confess autorstwa dr R.C. Sproula i został pierwotnie opublikowany 27 stycznia 2020 r.
What Is General Revelation? Copyright 2019 by R.C. Sproul, Ligonier Ministries Used by permission.