Biblijne kwalifikacje i obowiązki diakonów

Kto powinien być diakonem? Co Biblia mówi o obowiązkach diakonów w kościele?

Dwa biblijne urzędy: starsi i diakoni

Porównanie urzędu starszego i diakona pomoże nam odszukać odpowiedzi na nasze pytania. Głównymi duchowymi przywódcami w kościele są starsi, nazywani w Nowym Testamencie również nadzorcami lub pastorami. Starsi nauczają i głoszą Słowo Boże, a także są odpowiedzialnymi za służbę duszpasterską (Ef 4:11; 1 Tm 3:2, 5:17; Tt 1:9; Hbr 13:17). Diakoni odgrywają również kluczową rolę w życiu i kondycji kościoła, jednak ich służba ma odmienny charakter aniżeli zadania starszych. Biblia ukazuje służbę diakonów w sferze fizycznych oraz logistycznych potrzeb kościoła. Ich posługa ma umożliwiać starszym skoncentrowanie się na ich głównym powołaniu: nauczaniu i głoszeniu.

To charakterystyczne rozróżnienie opiera się na wzorze, który znajdziemy w 6 rozdziale Dziejów Apostolskich. Apostołowie byli oddani „modlitwie i posłudze słowa” (Dz 6:4 UBG). To było ich podstawowe powołanie, dlatego wybrano siedmiu mężczyzn, którzy mieli zajmować się bardziej praktycznymi sprawami dnia codziennego.

Ten podział obowiązków ukazany w pierwszym kościele odnajdujemy w dalszej części nauczania Nowego Testamentu. Główną rolą starszych, podobnie jak apostołów, jest głoszenie Słowa Bożego. Diakoni, podobnie jak wspomniana siódemka, służą zborowi we wszystkich praktycznych sprawach.

Kwalifikacje diakonów

Jedynym fragmentem, w którym określone są kwalifikacje diakonów jest 1 List do Tymoteusza 3:8-13. Apostoł Paweł podaje formalną, choć niewyczerpującą listę wymagań względem osób pełniących tę służbę w kościele.

Uderzające jest podobieństwo kwalifikacji diakonów i starszych. Diakon, podobnie jak starszy, nie może „oddawać się piciu wina” (w. 3), ma być „niełakomy na brudny zysk” (w. 3), „nienaganny” (w. 2), „mąż jednej żony” (w. 2) oraz  „dobrze rządzący własnym domem, trzymający dzieci w posłuszeństwie” (w. 4-5). Celem tych wszystkich wymagań jest moralny charakter: diakon musi być człowiekiem dojrzałym i bez zarzutu. Główna różnica pomiędzy urzędem starszego, a diakona tkwi w obdarowaniach oraz powołaniu, a nie w charakterze.

Paweł wskazuje na dziewięć kwalifikacji diakonów w 1 Tymoteusza 3:8-12:

1. Godny (w. 8): Termin też zwykle odnosi się do czegoś co jest godne szacunku, poważane, szanowane lub szlachetne i jest blisko związane z cechą „przyzwoitości” wymaganą względem starszego (zob. 1 Tm 3:2).
2. Nieobłudny (w. 8): Ci, którzy są obłudni (dwulicowi) mówią jedną rzecz pewnym ludziom, ale kolejnym już przekazują coś zupełnie innego. Są nieszczerymi ludźmi podwójnego języka. Z powodu ich braku wiarygodności nie można im zaufać.
3. Nie nadużywający wina (w. 8): Żaden mężczyzna uzależniony od alkoholu nie może pełnić służby diakona w kościele. Taki człowiek nie potrafi panować nad sobą i jest niezdyscyplinowany.
4. Niechciwy brudnego zysku (w. 8): Diakoni często zajmują się finansowymi sprawami wspólnoty. Dlatego osoba kochające pieniądze nie może pełnić tej funkcji.
5. Zdrowy w wierze i życiu (w. 9): Paweł pisze, że diakon musi: „zachowywać tajemnicę wiary w czystym sumieniu”. Zwrot „tajemnica wiary” wskazuje na Ewangelię (por. 1 Tm 3:16). Oznacza to, że diakon ma obowiązek niezachwianie stać na straży prawdziwej Ewangelii. Zasada ta nie ogranicza się tylko do jego własnych przekonań, gdyż musi to czynić z „czystym sumieniem”. Życie diakona zawsze musi być zgodne z jego przekonaniami.
6. Nienaganny (w. 10). Paweł napisał: „I niech będą najpierw wypróbowani, a potem niech służą, jeśli są nienaganni” (w. 10). Termin „nienaganny” odnosi się do całościowego charakteru osoby. Chociaż apostoł nie precyzuje jak należy wypróbowywać kandydatów do służby diakońskiej, to jednak należy przyjrzeć się ich przeszłości, reputacji oraz teologicznym stanowiskom. Zbór powinien nie tylko sprawdzić dojrzałość moralną, duchową oraz doktrynalną potencjalnego kandydata, ale również dotychczasową służbę w społeczności.
7. Pobożna żona (w. 11). Jest przedmiotem dyskusji czy Paweł odnosi się do żon diakonów czy też do diakonis. Na potrzeby naszych rozważań przyjmiemy, że ten fragment mówi o wymaganiach dla żon diakonów, które powinny być: „poważne, nierzucające oszczerstw, trzeźwe, wierne we wszystkim”. Podobnie jak diakon, musi być ona poważna i przyzwoita. Nie może być oszczercą ani też zajmować się plotkami. Powinna być również rozważna i powściągliwa, aby mogła dokonywać właściwej oceny sytuacji kierując się rozsądkiem. Na koniec, musi być „wierna we wszystkim” (por. 1 Tm 5:10). Jest to ogólne wymaganie, bardzo podobne do kwalifikacji oczekiwanych wobec starszych (1 Tm 3:2; Tt 1:6), a także od samych diakonów, którzy mają być „nienaganni” (1 Tm 3:10).
8. Mąż jednej żony (w. 12): Najlepszą interpretacją tego trudnego stwierdzenia jest odniesienie go do wierności męża wobec żony. Diakon musi być mężczyzną należącym do jednej kobiety. W jego życiu nie może być kogoś innego z kim łączyłaby go intymna relacja czy to w wymiarze fizycznym lub emocjonalnym.
9. „Rządzący dobrze dziećmi i własnymi domami” (w. 12): Diakon musi być duchowym przywódcą żony oraz dzieci.

Zasadniczo, wymagania moralne określone wobec służby starszych są tak samo obowiązujące względem diakonów. Analogicznie, oczekiwania względem diakonów stanowią obowiązujące kryteria ustanowienia starszych w kościele. Przykładowo, diakon ma być „nie dwulicowy” (w. 8). W sposób bezpośredni Paweł nie odnosi tego warunku względem starszego, jednak bez wątpienia stwierdzenie, że starszy ma być „nienaganny” zawiera w sobie również zakaz dwulicowości.

Pomimo tych podobieństw powinniśmy zaobserwować różnice między wymaganiami na poszczególne urzędy, gdyż to właśnie one definiują wypełnianie posługi przez starszych oraz diakonów.

Odpowiedzialność diakonów

Urząd starszego jest nierzadko lekceważony w dzisiejszym kościele, a służba diakona najczęściej niewłaściwe rozumiana. Nowy Testament pokazuje nam, że rola diakona polega głównie na służeniu. Kościół potrzebuje diakonów, którzy będą odpowiadać za wszystkie sprawy zboru, umożliwiając starszym skupienie się na modlitwie i posłudze Słowa Bożego.

Nowy Testament nie daje nam wielu informacji na temat roli diakonów. Wymagania określone w 1 Liście do Tymoteusza koncentrują się głównie na charakterze diakona oraz jego życiu rodzinnym. Istnieją jednak pewne pomocne wskazówki gdy porównamy wzajemne wymagania na urząd diakona oraz starszego. Pomimo dużych podobieństw istnieją pewne zasadnicze różnice.

Być może najbardziej charakterystycznym rozróżnieniem jest to, że diakoni nie muszą być „zdolni do nauczania” (1 Tm 3:2). Są wzywani do „zachowania tajemnicy wiary z czystym sumieniem”, ale nie do jej „nauczania” (1 Tm 3:9). Sugeruje to, że diakoni nie mają oficjalnej roli nauczycieli w kościele.

Podobnie jak starsi, diakoni muszą dobrze zarządzać domem i dziećmi (1 Tm 3:4, 12). Jednak gdy Paweł skupia się na służbie diakonów, pomija porównanie zarządzania własnym domem do sprawowania opieki nad kościołem Boga (1 Tm 3:5). Paweł nie wspomina o tym prawdopodobnie dlatego, że funkcja przywódcza w kościele jest zarezerwowana tylko dla starszych.

Chociaż Paweł wskazuje, że kandydat na diakona powinien być poddany próbie (1 Tm 3:10) to jednak nie zabrania pełnić tej funkcji osobie młodej w wierze. W przeciwieństwie do tego, starszy nie powinien być „nowicjuszem”, któremu groziłaby pycha z powodu pełnionego urzędu (1 Tm 3:6). Jedną z implikacji tego rozróżnienia może być to, że ryzyko pychy jest większym zagrożeniem dla starszych z uwagi na fakt posiadania władzy w kościele. Dla diakona pełniącego funkcję sługi, pycha nie stanowi takiego niebezpieczeństwa. Wreszcie, tytuł „nadzorcy” („biskupa” 1 Tm 3:2 UBG) podkreśla duchowy nadzór nad lokalnym zborem, podczas gdy „diakon” oznacza osobę skoncentrowaną na określonej służbie.

Biblia nie wskazuje nam jednak na wyraźne funkcje diakonów. Jednak w oparciu o wzór ustanowiony w Dziejach Apostolskich 6, powinniśmy postrzegać diakonów jako sługi zboru, którzy zajmują się wszystkim co konieczne, a tym samym umożliwiają starszym służbę prowadzenia i nauczania kościoła. Tak jak apostołowie zlecili administrowanie sprawami zboru siedmiu wybranych mężczyznom, podobnie starsi, aby móc skupić się na swojej służbie, mogą przekazywać część obowiązków diakonom. Każdy lokalny kościół może swobodnie określać zadania diakonów w zależności od poszczególnych potrzeb zgromadzenia.

Jakie obowiązki mogą dziś pełnić diakoni? Mogą być odpowiedzialni za wszystko, co nie jest związane z nauczaniem i prowadzeniem kościoła. Ich obowiązki mogą obejmować:

• Odpowiedzialność za zarządzanie własnością kościoła. Przykładowo może to dotyczyć wszystkich czynności materialno-technicznych związanych z organizacją nabożeństwa.
• Uczynność. Podobnie do sytuacji opisanej w Dziejach Apostolskich 6:1-6, diakoni mogą zarządzać funduszami oraz wspieraniem potrzebujących.
• Finanse. Podczas gdy to starsi powinni prawdopodobnie odpowiadać za finanse kościoła (Dz 11:30), to jednak mogą zlecać diakonom troskę o sprawy codzienne. Obejmowałoby to zbieranie środków, liczenie, prowadzenie rejestrów itp.
• Diakoni mogą być odpowiedzialni za dystrybucję biuletynów, rozmieszczanie ludzi w czasie zgromadzenia czy też przygotowywanie Wieczerzy Pańskiej.
• Diakoni powinni być dostępni we wszystkich możliwych sferach odpowiedzialności za kwestie logistyczne życia kościoła, tak aby starsi mogli być skupieni na nauczaniu i pasterzowaniu społeczności.

Wniosek

Podczas gdy Słowo Boże zobowiązuje starszych do nauczania i prowadzenia kościoła, rola diakonów jest bardziej ukierunkowana na służenie. Oznacza to troskę o fizyczne i doczesne troski kościoła. Podejmując się tej odpowiedzialności diakoni umożliwiają starszym skupienie się na dbaniu o duchowe potrzeby kongregacji.

Pomimo tego, że diakoni nie są duchowymi liderami, to jednak ich rola jest niezwykle ważna. Dlatego też ich powołanie do służby powinno być zgodne z biblijnymi standardami określonymi przez apostoła Pawła.

Wykorzystano za zgodą 9Marks i Wierni Słowu.